Türk dünyası ortasındaki iş birliği ve ticaret her geçen gün daha da gelişerek büyüyor. O denli ki, bedelli coğrafyalarda yer alan Türk ülkelerin birbirleriyle yaptığı mutabakatların ehemmiyeti milletlerarası pazarın da merceği altında. TRT Haber’den aktarılana nazaran, birçok güç kaynağının rezervine sahip Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın güç üslerinde hareketlilik arttıkça bölgeden gelecek yeni projeler de gündemi belirlemeye aday. O projelerden biri de Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi olduğu biliniyor. Bu sınır için şimdi imzalar atılmasa da yeni gelişmelerin yakın vakitte yaşanması mümkün. Atılacak imzalarla mümkün Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin bölgedeki petrol entegrasyonunda istikrarları değiştirmesi bekleniyor. Uzmanlara nazaran proje, güzergahın kıymetli noktalarının yer aldığı Türkiye’yi, bölgesel ve milletlerarası alanda rol sahibi yapabilir. O denli ki, Türkiye petrol ticaret merkezi olma potansiyelini daha da güçlendirebilir. Hazar Denizi’ndeki güç noktalarının kıymetini ve Trans Hazar Petrol Boru Sınırı’nın getirilerini Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Lideri Oğuzhan Akyener ile konuştuk.
‘Uluslararası pazar hedefleniyor’
Öncelikle Akyener, Trans Hazar Petrol Boru Sınırı’nın uzun yıllardır planlanan bir proje olduğunu belirtiliyor fakat, hala sınır için imzalar atılmış değil. Akyener, bu çizginin gerçekleştirilmesini en çok isteyen iki ülkenin Kazakistan ve Türkmenistan olduğunun altını çiziyor. Hatta, “Kazakistan bir petrol boru sınırıyla ürettiği petrolü Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Sınırı’na ve tahminen ileride Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Çizgisi’nin da genişletilmiş versiyonuna nakletmeyi hedefliyor” diye ekliyor ve şöyle anlatıyor: “Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi, Kazakistan ve Türkmenistan’ın petrol ve doğal gaz üretimini Azerbaycan’a taşımak ve oradan milletlerarası pazarlara ulaştırmak hedefiyle planlanan bir boru sınırı projesi. Boru çizgisinin iki ayağı var; Kazakistan’dan Bakü’ye petrol taşıyan bir boru çizgisi ve Türkmenbaşı’ndan Bakü’ye doğal gaz taşıyan bir boru çizgisi. Bu projenin gayeleri ortasında bölgesel güç entegrasyonu, Türk dünyası iş birliği ve güç güvenliğinin artırılması yer alıyor. Lakin, projeyle ilgili birtakım soru işaretleri ve ekonomik sürdürülebilirlik hususları da var. Şimdi proje imzalanmadı fakat ileride gerçekleşmesini umuyoruz.”
“Ceyhan Limanı’nın stratejik değeri artar’
Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin ekonomik katkılarının hayli kıymetli olması bekleniyor. Bu petrol boru sınırı gerçekleştirilebilirse, “Kazakistan ve Türkmenistan’a petrol ve doğal gaz ihracatını daha aktif ve verimli bir biçimde gerçekleştirebilme imkanı doğar” diyor Akyener:
“Azerbaycan, daha fazla petrol taşıyarak Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Çizgisi’nin kapasitesini tam olarak kullanabilir ve Kazakistan’ın petrol ihracatının bir kısmını da bu güzergahtan gerçekleştirebilir. Bu durum, Türkiye’nin Ceyhan Limanı’nın stratejik değerini artırırken, Kazakistan’ın da Rusya’ya olan bağımlılığını azaltma hedefini takviyeler. Birebir formda, Türkmenistan’ın daha fazla doğal gaz üretebilmesi ve Türkiye’ye sevkiyat yapabilmesi için bu boru çizgisi büyük bir fırsat sunar. Türkmenistan’ın vergi sistemi ve yatırım çekme siyasetlerinde iyileştirmeler yapması durumunda, Türkiye’nin takviyesiyle Türkmenistan’ın doğal gaz ihracat potansiyeli artabilir. Bu da Türkmenistan’ın ekonomik kalkınmasına ve doğal gaz ihracatında müşteri çeşitliliği sağlamasına yardımcı olabilir.”
‘Ülkelerin ekonomik büyüme potansiyeli artar’
Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin maksadı, bölge ülkeler ortasındaki bağları daha ileri düzeye taşıması tarafında. Akyener, bu türlü bir çizginin kriz durumlarında güç tedarik güvenliği için de epey değerli olacağına işaret ediyor: “Boru sınırının gerçekleştirilmesiyle birlikte, bu ülkeler ortasında güç alanında daha güçlü bir iş birliği ve entegrasyon sağlanır. Güç kesimindeki iş birliği, ülkelerin ekonomik büyüme potansiyelini artırır, istihdam yaratır ve bölgesel kalkınmayı takviyeler. Tıpkı vakitte, kriz durumlarında güç tedarik güvenliğini sağlamak için alternatif bir sevkiyat yolunun olması da büyük bir avantaj olur. Trans Hazar Petrol Boru Çizgisi’nin gerçekleştirilmesiyle birlikte, bölgedeki güç kaynaklarının daha aktif bir formda kullanılması ve ihracat potansiyelinin artması beklenir. Bu da bölgedeki ülkelerin ekonomik büyümesini ve kalkınmasını desteklerken güç arz güvenliğini de sağlar. Fakat, bu projenin gerçekleştirilmesi birçok teknik, ekonomik ve politik zorlukları beraberinde getirecektir ve ayrıntılı bir planlama ve iş birliği gerektirecektir.”
