Türkiye, Dünya Bankası’na nazaran, 2006-2017’de savlı ıslahatlarla iktisatta yüksek büyüme oranları elde ederken, bu da ülkeyi üst-orta gelir statüsünde daha yüksek düzeylere taşıyarak yoksulluğu azalttı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Türkiye’nin 2026 prestijiyle Dünya Bankası’nın tarifiyle yüksek gelirli gelişmiş ülkeler sınıfında yer alacağını açıklamasının akabinde Türkiye’nin mevcut devirdeki gelir sınıfı ve gelecek devir için işaret edilen yüksek gelirli ülke olma gayesi gündeme geldi.
Dünya Bankası, tüm dünyadaki ekonomileri sınıflandırarak 4 kategoriye ayırıyor. Buna nazaran,1.135 doların altında olan ülkeler “düşük gelirli”, 1.136-4 bin 465 dolar arasında olanlar “düşük-orta”, 4 bin 466-13.845 dolar ortasında olanları “yüksek-orta”, 13 bin 846 dolar ve daha yüksek olanlar da “yüksek” gelirli ülkeler olarak tanımlıyor.
Türkiye, Dünya Bankası tanımıyla yüksek-orta gelir ülkeler sınıfında
Sınıflandırmalar, dolar cinsinden kişi başına düşen ulusal gelir hesabına nazaran her yıl 1 Temmuz’da Dünya Bankası tarafından güncellenerek yayınlanıyor.
Dünya Bankası’nın gelir sınıflandırması, bir ülkenin gelişmişlik seviyesini yansıtmayı hedefliyor. Son yapılan güncellemeye nazaran, Türkiye, 2022’deki 10 bin 655 dolarlık kişi başına düşen ulusal geliri ile Banka’nın gelir sınıflandırmasında 2005’ten beri “yüksek-orta gelir” kategorisindeki yerini korudu.
Dünya Bankası’nın sınıflandırmalarındaki değişikliğin 2 nedenden kaynaklandığını biliniyor. Her ülkede ekonomik büyüme, enflasyon, döviz kurları ve nüfus artışı üzere faktörlerin kişi başına düşen ulusal geliri etkiliyor olması ülkelerin sınıflandırılmasını etkileyen en değerli faktör olurken, ikinci neden, Dünya Bankası’nın global enflasyona nazaran gelir sınıflandırma eşiklerinin enflasyona nazaran yıllık olarak düzeltilmesi. Bunun nedeni ise sınıflandırma eşiklerinin gerçek olarak korunabilmesi.
Uluslararası Para Fonu (IMF) datalarına nazaran, 2022’de “yüksek gelirli” ülkeler sınıfında 64 ülke yer alıyor. Bu listede Lüksemburg, Norveç ve İrlanda birinci 3 sırada bulunuyor. Lakin gelir sınıfının yanında gelişmişlik seviyesi de değerli yer tutuyor.
“Türkiye, 2026’da Dünya Bankası’nın tarifiyle yüksek gelirli gelişmiş ülkeler kategorisine girmiş olacak”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından 6 Eylül’de açıklanan OVP; yatırım çekmeyi, üretimi çeşitlendirmeyi ve iş gücüne iştiraki artırmayı hedefliyor. OVP’de kişi başına düşen ulusal gelirin 2024’te 12 bin 875 dolar, 2025’te 13 bin 717 dolar, 2026’da 14 bin 855 dolar olması bekleniyor.
2026 amacının gerçekleşmesiyle Türkiye, Dünya Bankası’nın kriterlerine nazaran yüksek gelirli ülkeler sınıfına girerek 2005’ten beri bulunduğu yüksek-orta gelirli ülkeler sınıfının üstüne çıkmış olacak.
Ayrıca, Dünya Bankası’nın sınıflandırma eşiklerinde enflasyon oranları da kıymetli yer tutuyor. OVP’de açıklanan bilgilere nazaran, Türkiye’de enflasyonun 2024 için kestirimi yüzde 33, 2025 için yüzde 15,2, 2026 için ise yüzde 8,5 olması hedefleniyor.
Geçen hafta Cumhurbaşkanlığı himayesinde gerçekleştirilen ve Türk diasporasının değerli isimlerini bir ortaya getiren Dünya Türk İş Kurulu 10. Kurultayı’nda katıldığı gala yemeğinde konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, “Bu program devri (açıklanan OVP) sonunda, yani 2026’da, Türkiye, 2026’da Dünya Bankası’nın tarifiyle yüksek gelirli gelişmiş ülkeler kategorisine girmiş olacak. Bu çok değerli bir eşik. İnanıyorum ki biz bunu başaracağız” kelamlarını kullandı.
“Yatırım ortamını güzelleştirecek iktisat ve iktisat dışı her siyaset Türkiye’nin orta gelir tuzağını aşmasına büyük katkı sağlar”
Konuyu pahalandıran Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, sürdürülebilir ve güçlü büyümenin en kıymetli şartlarından birisinin düşük ve kalıcı enflasyon oranına sahip olmak olduğunu söyledi.
Aslanoğlu, “Yüksek enflasyonda faaliyet dışı gelirlere odaklanan işletmeler düşük enflasyon ortamında faaliyete, üretime ve yatırıma odaklanabilir. Üretim artışı gelire yansıyarak ortalama geliri de vakit içerisinde arttırır” dedi.
Türkiye’nin iktisadında tasarruf açığı bulunduğunu belirten Aslanoğlu, gelir yüklü olarak ihracatın artması halinde içeride tasarrufların da artacağını söyledi.
Aslanoğlu, şunları kaydetti:
“Sürdürülebilir büyümenin ve gelir artışı önünde pürüz olabilen cari açık sorunu da çözülür. Ama başlangıçta gelir artışı için tasarruf açığını azaltan dış sermaye girişine de gereksinim bulunuyor. Düşük enflasyon başta olmak üzere yatırım ortamını güzelleştirecek iktisat ve iktisat dışı her siyaset Türkiye’nin toplam gelirini, kişi başına gelirini artırmasına ve orta gelir tuzağını aşmasına büyük katkı sağlar.”
