NATO’nun yeni genel sekreterinin kim olacağı sorusu yine gündemi meşgul etmeye başladı. Vazife için birçok üst seviye kişinin ismi zikrediliyor fakat ihtimaller giderek azalıyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in vazife müddeti Ekim 2023’te dolacak. Bu yüzden Rusya ile NATO ortasındaki tansiyonun en üst seviyede olduğu bir devirde bu türlü hassas, yüksek profilli ve kıymetli bir siyasi vazifeye kimin geleceği çokça konuşuluyor.
Bugüne kadar cumhurbaşkanı, başbakan ve bakan seviyesinde birçok ülkeden çok sayıda isim bu misyon için konuşuldu. Bu kere yeni genel sekreterin bayan olması, ittifakın idaresinin tarihinde birinci defa bir bayana emanet edilmesi de gündeme geldi.
Görev için konuşulan bayan adaylar ortasında Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Avrupa Birliği (AB) Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarovic, Kanada Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland ve eski İngiltere Başbakanı Theresa May üzere isimler bulunuyordu.
Danimarka Başbakanı Frederiksen’in öne çıkıyor
Son devirde adaylar ortasına Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de eklendi. Frederiksen’in 6 Haziran’da Washington’a giderek ABD Lideri Joe Biden ile görüşmesi, NATO genel sekreterliği misyonu hakkındaki söylentileri artırdı.
Ülkesinin 2019’da en genç başbakanı olan 45 yaşındaki Frederiksen, misyona talip olmadığını söylese de şu anda en önemli adaylar ortasında gösteriliyor. Frederiksen, hükümetinin Ukrayna’ya giderek artan dayanağı ve Rusya’ya karşı sert telaffuzlarıyla dikkati çekiyor.
Ancak Danimarka Başbakanının milletlerarası toplulukta yüksek bir profile sahip olmaması dezavantaj olarak gösteriliyor.
Ayrıca son periyotta daima Kur’an-ı Kerim’in yakılması olaylarıyla gündeme gelen Danimarka’da, hükümetin bu olayları engelleyici bir tavır içinde olmaması nedeniyle Frederiksen’in adaylığına Türkiye’nin kuşkuyla yaklaşabileceği varsayım ediliyor.
Sanchez ve Wallace
NATO’nun en üst durumuna bir bayanın getirilmesi geçen yıl epeyce sık konuşulmuştu. İttifakın tarihinde birinci kere bir bayana misyon verilmesine birçok üye ülkenin sıcak baktığı belirtiliyordu. Lakin son aylarda bayan aday gündemden düşmüş üzere görünüyor.
Bu yüzden İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da mümkün adaylar ortasında gösteriliyor.
Ayrıca Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte üzere isimler de NATO Genel Sekreteri vazifesi için daha evvel gündeme geliyor.
Stoltenberg’in mühletinin yeniden uzatılması ihtimali artıyor
31 üyeli ittifakın mevcut genel sekreteri Jens Stoltenberg, 1 Ekim 2014’ten bu yana misyonda bulunuyor. Eski Norveç Başbakanı Stoltenberg’in vazife mühleti daha evvel 3 kere uzatıldı. Son uzatma 30 Eylül 2023’te bitecek. Fakat Norveçli önderin vazifesinin bir kere daha uzatılması ihtimali giderek artıyor.
NATO ülkelerinin birçoklarının, uzatmaya sıcak baktığı, Stoltenberg’in Rusya ile tansiyonun çok yüksek seyrettiği bir periyotta misyonda kalmasını istediği belirtiliyor.
Norveçli Stoltenberg’in de Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO üyelik sürecini görmeden misyonu bitirmek istemediği konuşuluyor.
Stoltenberg, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başlamasından çabucak evvel ülkesinde Merkez Bankası başkanlığına geleceği açıklanmıştı. Savaşın başlamasından kısa müddet sonra Stoltenberg’in misyon müddeti uzatıldı.
Norveç Merkez Bankası, dünyanın en büyük fonu olan Norveç Varlık Fonu’nu yönetiyor. Fonun büyüklüğü 1,4 trilyon doları aşıyor.
Görev Avrupalılara veriliyor
NATO Genel Sekreterliği, 31 üyeli ittifakın en üst sivil konumu. Klâsik olarak bu vazifeye Avrupa ülkesinden bir devlet yahut hükümet lideri getiriliyor.
4 yıl misyon müddeti bulunan genel sekreterin kim olacağına NATO ülkelerinin tümü birlikte karar veriyor. Adayın vazifesi alabilmesi için tüm ülkelerin onayı gerekiyor.
Şu ana kadar İngiltere 3, Belçika, Hollanda ve İtalya ikişer kere NATO’ya genel sekreter gönderdi. Almanya, İspanya, Danimarka ve Norveç’ten de birer kişi genel sekreter oldu.
NATO Genel Sekreteri olan kişinin ittifak içinde 3 ana rolü bulunuyor. Bunlardan biri tüm komitelere başkanlık etmek ve bu kapsamda ittifak içindeki görüşmeleri yürütmek, karar alma süreçlerini kolaylaştırmak ve kararların uygulanmasını sağlamak.
Diğerleri ise ittifakın ana sözcüsü olarak vazife yapmak ve teşkilatın memleketler arası çalışanının başkanlığını yürütmek.
