Asgari fiyat 2023’te ikili rekorla belirlendi. Ocak ayında yüzde 54,7 artışla net 8506 TL olan minimum fiyat bu periyotta 455 dolar bandına yükselerek döviz bazlı rekor kırdı. Haziran ayının gelmesiyle birlikte milyonlarca vatandaşın gözü Meclis’e ve yeni Kabine’ye çevrildi.
Meclis’te yasama periyoda resmen başlarken, yeni Kabine üyeleri de belirli oldu. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan oldu. Bakan Işıkhan’ın davetiyle Taban Fiyat Tespit Kurulu toplanacak. Emekliler, memurlar, taşeronlar, anneler için gelir artırıcı düzenlemeler peş peşe gelecek. Bu ortada çalışanlar da Haziran ayında belirlenecek ikinci taban fiyatı beklemeye başladı.
Bakan Işıkhan Minimum Fiyat Tespit Kurulu’nu toplayacak
Yılın ikinci yarısı için belirlenecek taban fiyat için Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nin toplanması gerekiyor. Bu toplantıya da Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan başkanlık edecek. Kurulun başka üyeleri ise emekçileri temsilen Türk-İş, patronu temsilen de TİSK oluyor.
Bakanlıktaki dönem teslim merasiminin akabinde Işıkhan’ın birinci yapacağı işlerden birisi Taban Fiyat Tespit Kurulu’nu toplantıya çağırmak olacak. Böylelikle milyonları ilgilendiren minimum fiyat artırımı ilgili süreç de başlamış olacak.
Yeni taban fiyat 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek
Sadece taban ücretlileri değil işsizlik maaşı, iş göremezlik ödeneği ve staj parası üzere ödemeleri de etkileyen minimum fiyat değiştiğinde birçok ödeme ve aylık da değişecek.
Asgari fiyata orta artırım için kararı emekçi, patron ve hükümet temsilcilerinden oluşan Taban Fiyat Tespit Komitesi verecek. Yeni fiyat 1 Temmuz’dan itibaren yıl sonuna kadar geçerli olacak formda tespit edilecek.
Asgari fiyata temmuz artırımında enflasyon kıymetli kıstas
Asgari fiyat belirlenirken enflasyon tesirli oluyor. Lakin personel ve patron temsilcileri yalnızca enflasyona değil geçim endeksine, piyasa şartlarına ve patronlar açısından rekabet kaidelerine da bakıyor. Lakin en tesirli bilgi enflasyon oluyor. Burada 6 aylık enflasyon verisi ehemmiyet kazanıyor.
Yine kamu emekçilerine yapılacak toplu mukavele artırımı da tesirli olacak kararlar ortasında. Burada yüzde 40-45 üzere bir birinci 6 aylık artış oranı konuşuluyor. Orta artırımda dikkate alınacak birinci 6 aylık enflasyon verisi Temmuz ayının üçünde muhakkak olacak.
Ancak Merkez Bankası’nın ekonomistlerle yaptığı Piyasa İştirakçileri Anketi kimi ipuçları verdi. Birinci 4 aylık enflasyon yüzde 15,22 çıkmıştı. 6 aylık enflasyonun yüzde 20’ler civarında çıkması bekleniyor. Ayrıyeten emekliler ve memurlar için bir refah hissesi eklenmesi de kelam konusu. Beklentiler yüzde 30-40 aralığında bir Temmuz artırım oranının ortaya çıkması tarafında.
Asgari fiyat nasıl hesaplanıyor?
Asgari fiyata birinci 6 aylık enflasyon yansıtılırsa, bu kestirime nazaran hala 8 bin 506 lira 80 kuruş olan net minimum fiyat 10 bin 329 lira 80 kuruşa yükselecek.
Eğer refah hissesi da eklenirse bu durumda artış yüzde 30 ya da 35’i bulabilecek. Geçen yıl Temmuz’daki üzere yüzde 30’luk bir orta artırım yapılırsa, net minimum fiyat 11 bin 58 liraya çıkacak. Yüzde 35’lik bir artırım ise net taban fiyatı 11 bin 484 liraya taşıyacak. Bu ortada minimum fiyattan vergi alınmaması uygulaması da devam edecek.
Yüzde 30 artarsa 11.058 TL
Yüzde 35 artarsa 11.483 TL
Yüzde 40 artarsa 11.908TL
Asgari fiyatta rekor bekleniyor
Ocak devrinde 455 dolarla döviz bazlı rekor kıran minimum fiyat için 500 dolar bandı kritik bir eşik olacak. Pazarlıkların bu düzeyden başlaması bekleniyor. Hasılı Temmuzda minimum fiyat dolar bazlı yeni rekorunu kıracak.
İki yılda %200 arttı
Asgari fiyat artışları bu güne kadar daima enflasyon oranlarının üzerinde oldu. 2021 yılında yüzde 21,5 oranında artışla 2.825 liraya çıkan net minimum fiyat bu yıl Ocak ayı için 8.506 liraya yükseltildi.
Bakıldığında son 2 yıllık artışın yüzde 200’u bulduğu görülüyor. Ocak ayında yapılan artış oranı ise yüzde 54.7 olmuştu. Bu ay yapılacak artış ile birlikte yıllık artışın tekrar yüzde 100’e ulaşması bekleniyor. Geçtiğimiz yıl da iki artış yüzde 100’ü bulmuştu. Minimum fiyatın son 5 yıldaki değişimi ise şöyle:
Yıl Net Brüt Artış oranı (%)
2018 1.603,12 2.029,50 14.17
2019 2.020,73 2.558,18 26.05
2020 2.324,70 2.943.00 15.04
2021 2.825,90 3.577,50 21.5
2022/Ocak 4.253,40 5.004,00 50.04
2022/Temmuz 5.500 6.471 29.31
2023/Ocak 8.506 10.008 54.70
İşsize yeni ödeme
Belirlenecek yeni brüt minimum fiyat taban ücretlilerin maaşlarının yanı sıra kıdem ve ihbar tazminatına, hastalandığında aldığı rapor parasına, doğum yaptığında yararlandığı iş göremezlik ödeneğine de yansıyacak. İşsizlik maaşında en düşük ve en yüksek fiyatlar da yeni minimum fiyatla birlikte yükselecek.
İŞKUR’un yarı vakitli çalışan annelere verdiği para da minimum fiyat artışıyla yükselecek ödemeler ortasında olacak. Toplumsal yardımlardan yararlanmak için belirlenen gelir sonu yeni taban fiyatla yükselirken; sigorta, GSS primleri, borçlanma fiyatları da artacak.
