Coğrafi olarak zelzele neslinde yer alan Türkiye’de sarsıntıya karşı alınacak tedbirler süratle uygulanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, Yerinde Dönüşüm’e 146 bin 376 kişinin müracaatta bulunduğunu söyledi.
A Haber’e konuşan Bakan Özhaseki, İstanbul’daki konutların dörtte birinin riskli olduğunu belirtti ve İstanbul’a özel olarak dönüşüm yasası için çalışıldığını söyledi.
Bakan Özhaseki’nin açıklamaları şöyle:
Yerinde Dönüşüm’e 146 bin 376 müracaat oldu. 125 bin kişi konut yapmak için müracaat etmiş. 21 bin kişi ticari dükkan yapmak için müracaat etmiş. Bunu kolaylaştırıcı o kadar çok önlem aldık ki. Müteahhitle anlaşacak vatandaşlara kontratlar veriyoruz. Özel çalışma yaptıramayacak vatandaşlara TİP projeler veriyoruz. Yapı kontrol masrafından da muaf tuttuk. Kendisi yerinde dönüştürmek istediğinde harç, pul onları da almıyoruz. Vatandaş konutunu yapmak isteyecek, mukaveleyi yapacak, biz ona 500 bin lira hibe, 500 bin lirayı da kredi olarak düşünüyoruz. 2 sene ödemesiz, 10 yıl sıfır faizli. Yap-satçı arkadaşlar var, 9-10 bin liraya metrekaresini mal ediyorlar. Rezerv alanlara yapılanlar daha değerliye mal oluyor. Oraya yol lazım, elektrik, su, doğal gaz, kanalizasyon sınırları çekmek lazım. Okul, cami, sıhhat ocağı lazım.
“FAY SINIRLARI YEŞİL ALAN OLACAK”
Binaların büyük çoğunluğu 1970-80’li yıllarda o günkü teknik ve koşullara nazaran yapılmış. Birçoğu 7 şiddetindeki zelzeleye uygun tasarlanmamış. Az bir kısmı da dere yatağı ya da sıvılaşma olan yerlere yapılmış. Fay sınırlarının geçtiği yerlere yapı yapılamayacak. Dere yataklarının olduğu yerlerde de bina yapılmayacak. Sıvılaşma olan yerlerde de yapı yasağı var. Bunların dışındaki her yere yapı yapılabilir. Fay sınırları yeşil alan olarak kalacak. Mevzuattan taviz vermeyeceğiz.
Vatandaş kendi konutunu yapmak istediğinde önünü açacağız, denetleyeceğiz, rastgele bir formda meşakkat olmayacak. Müteahhit yarıda bırakıp giderse TOKİ marifetiyle biz yapacağız. Kentlerin merkezleri meydanları, tarihe iz vuran, insanların aklında kalan siluetlere dönüşüyor. Kent merkezlerini biz yapmaya karar verdik.
TOKİ Türkiye’de herkesin gururu olan bir kuruluş. Yıllık 60 bin konut kabiliyeti var. O taraflarda tamamını TOKİ yapsın demek hayalcilik olur. TOKİ’nin 600 çalışanı var, 920 şantiyesi var. Her şantiyede 3000-5000 konut yapılıyor. Vatandaş kendisi o bölgede bulunan mahallî müteahhitlerle yola çıktığında hem o kentin iktisadına katkısı olacak hem de kendi başına devam edecek.
“BİZİM BİZDEN DİĞER DOSTUMUZ OLMADIĞINI BİLELİM”
Bir sene içinde kentlerin etrafı çok değişecektir. Çadırlarda 55 bin kişi var. Konteyner kentlerde 465 bin insan var. 320 bin aileye de kira yardımı yapılıyor. 1,9 milyon kişi dışarıdayken siz burada rahatça nasıl oturursunuz? Depremzedelerin meskenlerini teslim edip, Allah sizden razı olsun deyinceye kadar oradan ayrılmayacağız. Bakanlar Şurası’nda her seferinde birinci gündem unsuru sarsıntı. Ne yaptık, neredeyiz, eksiğimiz nedir… Uzun uzun tartışıyoruz. Yıkım masrafı yüz milyonları geçiyor. Bunların altından kalkabilmek kolay değil. Ufak tefek de olsa vergilere yükleniliyor. Bizim bizden öbür dostumuz olmadığını bilelim. Zelzele bölgesine gelen yabancılar, bu türlü bir felaketin dörtte biri bizde olsaydı altından kalkamazdık dediler.
Belediyeler de depremzede. Yanımıza kolumuza giren belediye bulmakta zorlanıyoruz. Fabrikalarda çalışanlar ya yakınını ya çocuğunu kaybetmiş, bırakmış gitmiş. Kiraların yükselmesinin sebebi de bu. Bir anda elde bulunan kiralık meskenler bu beşerler tarafından kiraya tutulmuştur.
“YENİ YASALAR ÇIKARMAK İÇİN ZORLUYORUZ”
Türkiye Deprem riski taşıyan 5 ülkeden birisi. Zelzele riski taşıyan 10 büyükşehir varsa biri de İstanbul. Bunu bilerek hareket etmeniz gerekiyor. 6 ve üzeri yıkıcı zelzele sayısı 60 civarında. Bu topraklarda 1,5 yılda bir yıkıcı zelzele olmuş. Maddi hasar söylememize gerek yok, harikulade sayıları buluyor. Kadim kentlerimiz var, eski yapılar var ve 60-70’li yıllardan itibaren büyükşehirlere göçlerle birlikte varoşlar oluşmuş. Briket yığıp sabah içine girdikleri konutlar var, bu meskenlerin risk taşıdığını düşünüyoruz. Kentsel dönüşüm maddeleri çıktı. 2000’li yıllardan itibaren gecekonduların önlerini kesmek için millete 250 metrekarelik parseller vermiştim. Yeni yasalar çıkarmak için zorluyoruz. Vatandaşın gönlüne bırakınca bin bir türlü zorlukla karşılaşıyorsunuz.
“İSTANBUL’A ÖZEL DÖNÜŞÜM PROJESİ”
İstanbul için özetle 5,8 milyon bağımsız ünite var. Bunun 1,5 milyonu riskli. 4’te 1’i riskli. Birinci etapta yıkılabilecek olan yapı ne kadar 600 bin civarında. 7 ve üzeri zelzelede 600 bin daire yerle yeksan olur. 600 bin Konut İstanbul’da yıkılacaksa her sokakta 2 bina yıkılsa her şey durur. İstanbul bu türlü olursa kocaman hapishaneye döner. Hem yasal hem de bir elden İstanbul’a özel dönüşüm projesi. Sadece İstanbul için çıkarmamız lazım. 15-20 günlük çalışma devam ediyor. Belediyelerin tamamı kurulda yer alıyor. AFAD, Valilik dahil ettik. İBB, ilçe belediyelerinin tamamını dahil ediyoruz. Bir sonuca varmak için çalışıyoruz. Kabinede sunum yapacağım, açığa çıktıktan sonra yasal düzenleme de olacak. Rezerv alanlar belirledik, 300-350 bin konut yapacağız. Yarısı bizden kampanyasıyla ona takviye verip daha inançlı konutlar yapmaya çalışacağız. Kanal İstanbul civarındaki depremzedeler ya da sarsıntıda yıkılacak konutlar için yer vermeye çalışacağız. Meclis açılıyor, bütçe başlıyor falan, birinci yasalar Aralık’ta geliyor. 1-2 ay içinde Meclis’i harikulâde toplantıya çağırıp görüşmeye açmaya çalışıyoruz.
Dünyayı kirleten ülkeler hangileri, Hindistan, Çin, ABD, AB ülkeleri geliyor. Türkiye’nin dünyayı kirletme oranı yüzde 1’in altında. Biz Paris Muahedesi sonucunda o kadar çok sanayicilere zorlaştırıcı önlemler getirdik ki. Bacası, suyu dahil 7/24 takip ediyoruz. Geminin biri denizi kirletti 156 milyon lira ceza yazıldı. Geminin bedeli 75 milyon lira. Sıfır atık projesi birinci bakanlık olarak çalışmaya başladığımızda sıfır atık olur mu dediler. Her şeyi ayrıştırıyorsunuz. Organik atıkları da kompost aletinden geçirerek gübre oluyor. Dünyayı kirletmemek üzere misyonumuz var. Bu alemi hoyratça kullanmamız, kirletmememiz gerekiyor. Millet bahçeleri yapıyoruz. 70 milyon metrekareyi geçti.
Sanayicilerin kendi ürettikleri emtiayı AB ülkelerine satabilmeleri için bir sertifika var, bunu almak zorundalar. Çevreci olduklarını kanıtlamazlarsa AB’ye mal satamayacaklar. Sertifikayı bizler vereceğiz.
Millet bahçelerinde çayırlı alanları az tutmaya çalışıyoruz. Çayır dediğimiz obje Türkiye’ye uygun değil. Türkiye üzere su yoksulu olan ülkede çim ekimini durdurmak gerekiyor. Millet bahçelerinde bol ağaç var. Toplumsal tesisler var. Buna çok dikkat ediyoruz. Sulamada o bölgede bulunan yeraltı sularını vermeye çalışıyoruz. Konutların bulunduğu yerde yağan yağmuru toplayıp bunu bahçelere vermek istiyoruz.
